падтрымаць нас

Артыкулы

Ход ВЦИОМом. Што насамрэч кажуць дадзеныя расійскіх сацыёлагаў

Ход ВЦИОМом. Што насамрэч кажуць дадзеныя расійскіх сацыёлагаў

Што трэба браць пад увагу адносна расійскіх даследаванняў беларускай грамадскай думкі.

Падаецца, інфармацыйная хваля наконт апошніх расійскіх сацыялагічных дадзеных па Беларусі, што пратачыліся ў сеціва, крыху схлынула. То можна паглядзець на гэтыя лічбы больш спакойна і ўзважана.

Па-першае, хутчэй за ўсё, гэта сапраўднае даследаванне, якое было зроблена на замову расійскіх уладаў. Гэта не адзінае, не першае і не апошняе даследаванне расіянамі таго, што думаюць беларусы. Наш усходні сусед пастаянна цікавіцца станам беларускай грамадскай думкі і свабодна атрымлівае неабходную яму інфармацыю (балазе, сучасныя тэхналогіі спрыяюць развіццю дыстанцыйных методык сацыялагічных даследаванняў; хаця гэта па факце нелегальна – пастанову Саўміна №707 ад 31.05.2002 аб неабходнасці акрэдытацыі сацыялагічных устаноў ніхто пакуль не адмяняў). 

Па-другое, наколькі мне вядома, раней цікавасць расійскіх уладаў да сацыялогіі з Беларусі мела, хутчэй, выпадковы характар і канцэнтравалася збольшага ў адной з некалькіх вежаў Крамля. Цяпер ёсць падставы меркаваць, што заказчык даследавання стаў узроўнем вышэй – за апытанне ў Беларусі ўзялася адна з самых буйных расійскіх сацыялагічных арганізацый (Усерасійскі цэнтр даследаванняў грамадскай думкі, ВЦИОМ), прычым робіцца гэта на сістэмнай аснове. «Злітае» даследаванне не разавае, а серыйнае – на некаторых слайдах мы бачым лічбы дынамікі, то бок параўнанні з папярэднім даследаваннем, якое датуецца чэрвенем, – атрымліваецца штомесячны зрэз інфармацыі. Гэта вельмі высокі ўзровень пільнасці.

Па-трэцяе, у абсалютнай большасці расійскія даследаванні Беларусі застаюцца ў маўклівых тэчках вялікіх кабінетаў і ў сеціве яны амаль ніколі не з’яўляюцца. А калі такое і адбываецца, то даследаванні бываюць вельмі «своечасовымі». Ну, вось як, напрыклад, вынікі даследавання МДІМА (МГИМО), па якіх нібыта «почти 90 % белорусов выступают за союзнические или партнерские отношения с Россией». Звяртаем увагу на дату публікацыі – лістапад 2019-га, акурат пад фіналізацію года «дарожных мапаў». У гэтым сэнсе сапраўды цікава, што чарговы «зліў» адбыўся менавіта цяпер – калі з падпісаннем «дарожных мапаў» яснасці няма, калі пытанне з канстытуцыйнымі зменамі не рухаюцца, калі пачынаецца нейкая дзіўная дынаміка беларуска-расійскіх стасункаў…

Па-чацвёртае, паўтаруся, заўсёды звяртайце ўвагу на выбарку, метад збору інфармацыі і тэрміны, калі інфармацыя збіралася.

Што мы тут бачым:

Выбарка своеасаблівая – толькі насельніцтва буйных гарадоў з насельніцтвам ад 100 000 чалавек і болей. Відавочна, калі б была патрэба, то рэсурсы УЦДГД дазволілі б зрабіць больш «глыбокую» выбарку і дайсці калі не да вёсак, то дакладна да райцэнтраў. Не пайшлі. Значыць, замоўцу цікавіла найбольш пратэсная частка беларускага грамадства. Для сябе была такая патрэба ці менавіта для «зліву» – цяжка сказаць, але факт застаецца фактам.

Метад збору інфармацыі – анлайн-апытанне. Пэўна, самы аптымальны метад, бо класічнае апытанне face-to-face цяпер немагчымае і праз забароны ўладаў, і праз кавідныя абмежаванні; тэлефоннае апытанне ў такой таталітарнай краіне, як наша, дае дзікія перакосы ў бок лаялісцкіх адказаў; застаюцца толькі анлайнікі, якія можна рабіць з-за мяжы, і на якія людзі не баяцца адказваць праз ананімнасць сеціва (і тых жа VPN).

Тэрмін – ліпень. Той жа час, калі сваё даследаванне праводзіў Chatham House з выкарыстаннем таго ж метаду анлайн-апытання. Такім чынам, можам параўнаць вынікі, праўда, з улікам розніцы выбарак (усё гарадское насельніцтва ў Chatham House і толькі буйныя гарады ў УЦДГД).

І вось што нам даюць дадзеныя:

1. Паводле абодвух даследаванняў тройка найбольш вядомых палітычных фігур – гэта Лукашэнка, Ціханоўская, Бабарыка.

2. Якую частку гараджанаў не бяры, давярае Лукашэнку ўсё роўна не больш за траціну апытаных; недавер жа на ўзроўні 50-55 % (у іншых праўладных персон справы яшчэ горшыя).

3. Бабарыка – бясспрэчны топ-палітык сярод усіх гараджанаў. Ён у парным выбары выйграе ў любога іншага палітыка (Chatham House), а Калеснікавай вельмі сімпатызуюць жыхары буйных гарадоў (УЦДГД).

4. Цікавы момант пра фармат беларуска-расійскіх стасункаў. У Chatham House і ў УЦДГД вельмі розныя фармулёўкі, але і ў тым, і ў другім выпадку супраць «Саюза Беларусі і Расіі» ці «Аб’яднання Беларусі і Расіі ў адну дзяржаву» – дзве траціны апытаных (ці нават больш).

5. Я не ведаю, ці траплялі на галоўны стол у Крамлі дадзеныя даследавання Chatham House, дзе баланс станоўчага і адмоўнага стаўлення да Пуціна па ўсім гарадскім насельніцтве «+30» у станоўчы бок. Але ўпэўнены, што вынікі апытання УЦДГД па буйных гарадах туды аднеслі, і там усё не так добра – баланс стаўлення складае «–5» (45 % ставяцца адмоўна, станоўча – толькі 40 %).  

Рэдкі выпадак, калі мне – як беларусу і патрыёту – падабаліся вынікі даследавання ад нашага ўсходняга суседа. А яшчэ больш даспадобы тое, што гэтыя дадзеныя атрымаў той, хто іх замовіў.

Фота: TUT.BY